Thông tư 38/2015/TT-BTC ra đời đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực hải quan, thay thế nhiều quy định cũ và hướng tới đơn giản hóa, điện tử hóa thủ tục cho doanh nghiệp. Bài viết này của Hoàng Nam sẽ tập trung phân tích 5 điểm mới cốt lõi nhất của thông tư 38 2015 tt btc, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu nắm bắt nhanh chóng các thay đổi về khai báo, hồ sơ, thời hạn nộp thuế và các quy định liên quan, từ đó áp dụng hiệu quả vào thực tế công việc.
5 Điểm mới nổi bật nhất của Thông tư 38/2015/TT-BTC so với quy định cũ
Thông tư 38/2015/TT-BTC mang đến 5 thay đổi đột phá, bao gồm việc áp dụng rộng rãi hải quan điện tử, đơn giản hóa hồ sơ hải quan, quy định mới về khai bổ sung, cập nhật thời hạn nộp thuế và các quy định giám sát hải quan chặt chẽ hơn đối với hàng gia công, sản xuất xuất khẩu. Những điểm mới này đã định hình lại quy trình thủ tục hải quan theo hướng hiện đại và thuận lợi hơn.
Hướng dẫn chi tiết 3 bước giải thể hộ kinh doanh và thủ tục đóng mã số thuế nhanh chóng, Read more
Bạn bối rối vì mã số doanh nghiệp và mã số thuế? Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt Read more
Khám phá 3 nhóm quyền sở hữu trí tuệ cốt lõi mà mọi doanh nghiệp cần bảo vệ để chiếm Read more
Bài viết giải thích rõ 4 trường hợp nào bắt buộc phải có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư Read more
1. Áp dụng rộng rãi thủ tục hải quan điện tử và chữ ký số
Điểm nổi bật đầu tiên của thông tư 38 2015 tt btc là việc đẩy mạnh và gần như bắt buộc áp dụng thủ tục hải quan điện tử thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS/VCIS).
Trước đây, việc khai báo hải quan vẫn còn tồn tại song song hai hình thức là thủ công và điện tử, gây ra nhiều bất cập và tốn kém thời gian. Thông tư 38 đã tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để chuẩn hóa quy trình, yêu cầu doanh nghiệp phải sử dụng chữ ký số để xác thực thông tin trên tờ khai hải quan điện tử.
Lợi ích của việc chuyển đổi này bao gồm:
- Tiết kiệm thời gian và chi phí: Doanh nghiệp không cần phải in ấn và di chuyển nhiều loại giấy tờ, giảm thiểu thời gian đi lại và chờ đợi tại cơ quan hải quan.
- Minh bạch hóa thông tin: Mọi dữ liệu được lưu trữ và xử lý trên hệ thống, giúp việc tra cứu, đối chiếu và kiểm tra sau thông quan trở nên dễ dàng và minh bạch hơn.
- Giảm thiểu sai sót: Hệ thống VNACCS/VCIS có các chức năng kiểm tra, đối chiếu thông tin tự động, giúp hạn chế các lỗi sai sót do con người gây ra trong quá trình nhập liệu.
- Làm việc ngoài giờ hành chính: Cơ quan hải quan có thể thực hiện thủ tục hải quan ngoài giờ làm việc, vào ngày nghỉ, ngày lễ dựa trên thông báo trước qua hệ thống điện tử, đảm bảo hàng hóa được thông quan kịp thời.
Với kinh nghiệm hỗ trợ nhiều khách hàng, chúng tôi tại Hoàng Nam nhận thấy rằng việc nắm vững quy trình khai báo trên hệ thống điện tử là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ thông quan và tối ưu hóa hoạt động logistics.
2. Thay đổi về hồ sơ hải quan: Đơn giản hóa chứng từ phải nộp
Một trong những cải cách được doanh nghiệp đánh giá cao nhất tại thông tư 38 hải quan là việc đơn giản hóa hồ sơ hải quan phải nộp cho cơ quan hải quan.
Theo quy định cũ, doanh nghiệp phải nộp một bộ hồ sơ giấy khá cồng kềnh. Tuy nhiên, Thông tư 38 đã quy định rõ, đối với tờ khai hải quan điện tử, người khai hải quan không cần phải nộp các chứng từ đã có trên Cổng thông tin một cửa quốc gia hoặc trong hệ thống xử lý dữ liệu của cơ quan hải quan.
Cụ thể, những thay đổi chính bao gồm:
- Chấp nhận bản chụp: Nhiều chứng từ chỉ cần nộp bản chụp thay vì bản chính, và doanh nghiệp chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của các chứng từ này.
- Không phải nộp tờ khai hải quan giấy: Đối với các thủ tục như xét miễn, giảm, hoàn thuế, doanh nghiệp không cần nộp lại tờ khai hải quan giấy đã thông quan.
- Linh hoạt hóa hóa đơn thương mại: Người khai hải quan chỉ cần nộp 01 bản chụp hóa đơn thương mại trong trường hợp người mua phải thanh toán cho người bán.
Việc giảm bớt gánh nặng chứng từ không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí in ấn, lưu trữ mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Đây là một bước tiến phù hợp với xu hướng số hóa toàn cầu.
3. Quy định mới về khai bổ sung hồ sơ hải quan
Thông tư 38/2015/TT-BTC đã quy định chi tiết và rõ ràng hơn về các trường hợp và thời điểm được phép khai bổ sung hồ sơ hải quan, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tự giác sửa chữa sai sót.
Việc khai bổ sung được chia thành hai giai đoạn chính: trước thông quan và sau thông quan, giúp doanh nghiệp linh hoạt xử lý các tình huống phát sinh.
| Giai đoạn | Thời điểm cho phép khai bổ sung | Lưu ý |
|---|---|---|
| Trong thông quan | Trước thời điểm cơ quan hải quan thông báo kết quả phân luồng. | Doanh nghiệp được tự do điều chỉnh. |
| Sau khi có kết quả phân luồng nhưng trước khi thông quan. | Được phép khai bổ sung nhưng có thể bị xử lý theo quy định pháp luật về sai sót. | |
| Sau thông quan | Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày thông quan. | Áp dụng cho các sai sót mà doanh nghiệp tự phát hiện, trước khi cơ quan hải quan có quyết định kiểm tra sau thông quan. |
Quy định này khuyến khích sự trung thực và tự giác của doanh nghiệp. Khi phát hiện sai sót, việc chủ động khai báo bổ sung sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro pháp lý và các khoản phạt không đáng có trong quá trình kiểm tra sau thông quan. Việc quản lý thuế hiệu quả cũng liên quan đến việc cập nhật các quy định mới, chẳng hạn như thông tư 80/2021 về quản lý thuế.
4. Cập nhật về thời hạn nộp thuế và bảo lãnh thuế
Thông tư 38 2015 tt btc cũng mang đến những cập nhật quan trọng về thời hạn nộp các loại thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc hoạch định dòng tiền.
Thời hạn nộp thuế được quy định cụ thể dựa trên loại hình hàng hóa và mức độ tuân thủ của doanh nghiệp. Cụ thể, đối với hàng hóa nhập khẩu là nguyên liệu, vật tư để sản xuất hàng xuất khẩu, doanh nghiệp có thể được áp dụng thời hạn nộp thuế lên đến 275 ngày, với điều kiện đáp ứng các tiêu chí nhất định.
Các điểm đáng chú ý:
- Nộp thuế ngay: Áp dụng đối với hàng hóa tiêu dùng, hàng kinh doanh tạm nhập-tái xuất.
- Bảo lãnh thuế: Doanh nghiệp có thể sử dụng bảo lãnh của tổ chức tín dụng để được thông quan hàng hóa và nộp thuế sau. Thông tư hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng bảo lãnh chung và bảo lãnh riêng.
- Ấn định thuế: Trong trường hợp cơ quan hải quan ấn định thuế, thời hạn nộp thuế sẽ được áp dụng theo thời hạn của tờ khai ban đầu.
Những quy định này đòi hỏi bộ phận kế toán của doanh nghiệp phải nắm vững không chỉ luật hải quan mà còn các chuẩn mực kế toán liên quan như thông tư 200/2014/tt-btc hoặc thông tư 133/2016/tt-btc để hạch toán chính xác các nghĩa vụ thuế.
5. Quy định cụ thể về giám sát hải quan đối với hàng hóa gia công, sản xuất xuất khẩu
Thông tư 38 đã thay đổi căn bản phương thức quản lý và giám sát hải quan đối với hàng hóa gia công và sản xuất xuất khẩu, chuyển từ phương thức quản lý theo từng hợp đồng sang quản lý dựa trên thông tin, dữ liệu do doanh nghiệp cung cấp và tự chịu trách nhiệm.
Đây là một bước tiến lớn, giảm bớt sự can thiệp hành chính và nâng cao ý thức tuân thủ của doanh nghiệp.
Những thay đổi cốt lõi:
- Bãi bỏ nhiều thủ tục: Bỏ thủ tục thông báo hợp đồng gia công, thông báo định mức, và thanh khoản hợp đồng tại cơ quan hải quan.
- Doanh nghiệp tự quản lý: Doanh nghiệp phải tự xây dựng và quản lý định mức thực tế, tự theo dõi lượng nguyên phụ liệu nhập-xuất-tồn và chịu trách nhiệm báo cáo quyết toán với cơ quan hải quan theo năm tài chính.
- Tăng cường hậu kiểm: Cơ quan hải quan chuyển trọng tâm từ kiểm tra trước và trong thông quan sang kiểm tra sau thông quan tại trụ sở doanh nghiệp để đánh giá tính tuân thủ.
Sự thay đổi này đòi hỏi doanh nghiệp phải có hệ thống quản trị nội bộ, hệ thống sổ sách kế toán minh bạch và chính xác để sẵn sàng giải trình khi có yêu cầu kiểm tra.
Thông tư 38/2015/TT-BTC là gì và vai trò của nó?
Thông tư 38/2015/TT-BTC là văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Tài chính ban hành ngày 25/03/2015, quy định chi tiết về thủ tục hải quan; kiểm tra, giám sát hải quan; thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. Văn bản này đóng vai trò kim chỉ nam, hướng dẫn cụ thể hóa các quy định của Luật Hải quan 2014 và các nghị định liên quan.
Phạm vi điều chỉnh chính của Thông tư 38
Phạm vi điều chỉnh của thông tư rất rộng, bao trùm toàn bộ các hoạt động liên quan đến xuất nhập khẩu hàng hóa, cụ thể:
- Thủ tục hải quan: Quy định về khai báo, hồ sơ, phân luồng, thông quan hàng hóa.
- Kiểm tra, giám sát hải quan: Các biện pháp kiểm tra trước, trong và sau thông quan; giám sát hàng hóa tại cảng, kho bãi.
- Thuế và quản lý thuế: Quy định về cách tính thuế, thời hạn nộp thuế, miễn giảm, hoàn thuế, và các biện pháp quản lý rủi ro trong thuế.
- Các loại hình đặc thù: Hướng dẫn chi tiết cho các loại hình như gia công, sản xuất xuất khẩu, tạm nhập-tái xuất, hàng hóa quá cảnh.
Thông tư 38 thay thế những văn bản nào?
Thông tư 38/2015/TT-BTC ra đời đã bãi bỏ và thay thế một loạt các văn bản quy phạm pháp luật trước đó, thống nhất các quy định rải rác về một đầu mối. Các văn bản chính bị thay thế bao gồm:
- Thông tư số 128/2013/TT-BTC
- Thông tư số 22/2014/TT-BTC
- Thông tư số 94/2014/TT-BTC
- Và nhiều quyết định, công văn hướng dẫn khác.
Việc hợp nhất này đã giúp hệ thống pháp luật hải quan trở nên gọn nhẹ, dễ tra cứu và áp dụng hơn, giảm bớt sự chồng chéo và mâu thuẫn.
Mối quan hệ với Luật Hải quan 2014 và các Nghị định liên quan
Luật Hải quan 2014 và thông tư 38/2015/tt-btc có mối quan hệ chặt chẽ. Luật Hải quan 2014 là văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất, đặt ra các nguyên tắc và quy định khung. Thông tư 38 đóng vai trò là văn bản dưới luật, có nhiệm vụ “cụ thể hóa” và “hướng dẫn chi tiết” việc thi hành Luật.
Tương tự, Thông tư 38 cũng hướng dẫn thực hiện Nghị định số 08/2015/NĐ-CP của Chính phủ. Mối quan hệ này tạo thành một hệ thống pháp luật đồng bộ, từ luật, nghị định đến thông tư, đảm bảo tính nhất quán trong việc áp dụng pháp luật hải quan trên toàn quốc.
Hướng dẫn áp dụng Thông tư 38 vào quy trình khai báo hải quan thực tế
Việc áp dụng quy định về thủ tục hải quan theo thông tư 38/2015/tt-btc vào thực tế đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ đúng quy trình để đảm bảo quá trình thông quan diễn ra suôn sẻ.
Các bước chuẩn bị hồ sơ theo quy định mới
Để chuẩn bị hồ sơ hải quan, doanh nghiệp cần tuân thủ các bước sau:
- Kiểm tra chứng từ gốc: Tập hợp đầy đủ các chứng từ cần thiết như Hợp đồng thương mại (Sales Contract), Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice), Phiếu đóng gói (Packing List), Vận đơn (Bill of Lading/Airway Bill), Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O).
- Số hóa chứng từ: Scan các chứng từ giấy thành file điện tử (PDF, JPG…). Đảm bảo bản scan rõ nét, đầy đủ thông tin.
- Chuẩn bị chữ ký số: Đảm bảo chữ ký số của doanh nghiệp còn hiệu lực và đã được đăng ký với cơ quan hải quan.
- Kiểm tra giấy phép (nếu có): Đối với hàng hóa thuộc diện quản lý chuyên ngành, cần chuẩn bị sẵn giấy phép xuất nhập khẩu hoặc kết quả kiểm tra chuyên ngành.
Lưu ý khi thực hiện khai báo trên hệ thống VNACCS/VCIS
Hệ thống VNACCS/VCIS là công cụ chính để thực hiện thủ tục hải quan theo thông tư 38/2015/tt-btc. Khi khai báo, cần lưu ý:
- Khai chính xác mã loại hình: Việc chọn sai mã loại hình có thể dẫn đến việc áp dụng sai chính sách thuế và chính sách quản lý hàng hóa.
- Điền đầy đủ các chỉ tiêu: Khai báo đầy đủ và chính xác các thông tin trên tờ khai theo hướng dẫn tại Phụ lục II của Thông tư.
- Đính kèm chứng từ điện tử: Đính kèm các file chứng từ đã được số hóa vào tờ khai trước khi truyền đến cơ quan hải quan.
- Theo dõi phản hồi: Sau khi truyền tờ khai, cần thường xuyên kiểm tra phản hồi từ hệ thống để biết kết quả phân luồng (Xanh, Vàng, Đỏ) và thực hiện các bước tiếp theo.
Xử lý các vấn đề phát sinh: Khai bổ sung, tham vấn giá, kiểm tra sau thông quan
Trong quá trình làm thủ tục, doanh nghiệp có thể gặp một số vấn đề phát sinh:
- Khai bổ sung: Khi phát hiện sai sót, cần nhanh chóng thực hiện nghiệp vụ khai bổ sung (IDA/EDA) trên hệ thống và nộp các chứng từ giải trình theo quy định tại Điều 20.
- Tham vấn giá: Nếu cơ quan hải quan nghi ngờ về trị giá khai báo, doanh nghiệp sẽ nhận được yêu cầu tham vấn giá. Cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng từ chứng minh trị giá giao dịch thực tế để làm việc với cơ quan hải quan.
- Kiểm tra sau thông quan: Đây là hoạt động nghiệp vụ thường xuyên của cơ quan hải quan. Doanh nghiệp cần lưu trữ đầy đủ hồ sơ, sổ sách kế toán trong thời hạn quy định (thường là 5 năm) và hợp tác, giải trình khi có đoàn kiểm tra.
Các văn bản sửa đổi, bổ sung Thông tư 38/2015/TT-BTC cần biết
Kể từ khi ban hành, thông tư 38/2015/tt-btc đã được sửa đổi, bổ sung bởi một số văn bản khác để phù hợp hơn với thực tiễn. Việc cập nhật các văn bản này là rất quan trọng để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Giới thiệu Thông tư 39/2018/TT-BTC: Những điểm sửa đổi, bổ sung cốt lõi
Văn bản sửa đổi, bổ sung quan trọng nhất là Thông tư 39/2018/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành ngày 20/04/2018. Đây được xem là phiên bản “nâng cấp” của Thông tư 38.
Một số điểm sửa đổi, bổ sung cốt lõi của thông tư 39 2018 tt btc bao gồm:
- Quy định rõ hơn về hồ sơ hải quan: Tập hợp các quy định về hồ sơ hải quan về một Điều duy nhất, làm rõ chứng từ nào phải nộp, xuất trình và chứng từ nào phải lưu tại doanh nghiệp.
- Điện tử hóa thủ tục hủy tờ khai: Cho phép thực hiện thủ tục hủy tờ khai hải quan trên hệ thống điện tử.
- Quy định về khai báo vận đơn: Hướng dẫn cụ thể hơn về việc khai báo một vận đơn trên một tờ khai, hoặc nhiều vận đơn trên một tờ khai.
- Sửa đổi quy định về khai bổ sung: Làm rõ hơn nữa các trường hợp và thủ tục khai bổ sung sau thông quan.
Các quy định mới nhất đang có hiệu lực thi hành
Hiện tại, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần áp dụng đồng thời Thông tư 38/2015/TT-BTC và các nội dung đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 39/2018/TT-BTC. Ngoài ra, cần liên tục cập nhật các văn bản pháp luật liên quan khác có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, ví dụ như luật doanh nghiệp mới nhất hay các nghị định giảm thuế gtgt nếu có. Việc tuân thủ các hệ thống tiêu chuẩn ngành, chẳng hạn như các quy định trong quyết định 27 2018 về hệ thống ngành kinh tế, cũng rất quan trọng để phân loại hàng hóa chính xác.
Việc nắm vững 5 điểm mới của thông tư 38 2015 tt btc và các văn bản sửa đổi là yêu cầu tất yếu đối với mỗi doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu. Những thay đổi này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian, chi phí thông quan mà còn nâng cao tính tuân thủ pháp luật, giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp. Hy vọng bài viết đã cung cấp cái nhìn tổng quan và hữu ích để bạn áp dụng thành công vào công việc, đặc biệt là khi tìm hiểu về thông tư 38 2015 tt btc.
Hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích và thường xuyên theo dõi website của chúng tôi để cập nhật những kiến thức mới nhất về thủ tục hải quan và chính sách thuế!
Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo. Để được tư vấn tốt nhất, vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn cụ thể dựa trên nhu cầu thực tế của bạn.
