Hợp đồng trọn gói có được giảm thuế GTGT không? Câu trả lời dứt khoát là CÓ, nếu hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng được giảm thuế theo quy định và hóa đơn được lập trong thời gian chính sách có hiệu lực. Tuy nhiên, việc áp dụng thực tế phát sinh nhiều vướng mắc giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Bài viết này sẽ đi thẳng vào vấn đề, phân tích các quy định pháp luật, chỉ ra những tranh chấp thường gặp và đề xuất giải pháp xử lý hiệu quả, giúp doanh nghiệp áp dụng đúng luật và tránh rủi ro.
Hợp đồng trọn gói có được giảm thuế GTGT không?
Câu trả lời khẳng định một lần nữa là CÓ. Bản chất của việc giảm thuế GTGT không phụ thuộc vào loại hợp đồng (trọn gói, theo đơn giá cố định hay đơn giá điều chỉnh) mà phụ thuộc vào hai yếu tố then chốt: đối tượng hàng hóa, dịch vụ và thời điểm lập hóa đơn.
Căn cứ pháp lý quyết định việc giảm thuế GTGT
Chính sách giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8% được Chính phủ ban hành nhằm kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau đại dịch. Các văn bản pháp lý chính quy định về vấn đề này bao gồm:
- Nghị quyết số 43/2022/QH15.
- Nghị định số 15/2022/NĐ-CP.
- Nghị quyết số 101/2023/QH15.
- Nghị định 94/2023/NĐ-CP quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng, có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 đến hết ngày 30/6/2024.
Các nghị định này quy định rõ các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% sẽ được giảm xuống 8%, trừ một số nhóm đặc thù được liệt kê trong các phụ lục đi kèm (như viễn thông, công nghệ thông tin, tài chính, ngân hàng, kinh doanh bất động sản, kim loại…).
Nguyên tắc cốt lõi: Thời điểm xuất hóa đơn là yếu tố quyết định, không phải loại hợp đồng
Đây là điểm mấu chốt mà nhiều doanh nghiệp thường nhầm lẫn. Dù hợp đồng trọn gói được ký kết trước thời điểm chính sách giảm thuế có hiệu lực, nhưng nếu thời điểm nghiệm thu, bàn giao công trình, hạng mục công trình và xuất hóa đơn GTGT nằm trong giai đoạn chính sách đang có hiệu lực, thì nhà thầu phải xuất hóa đơn với thuế suất 8%.
Theo quy định tại Thông tư 219/2013/TT-BTC và các văn bản hướng dẫn sau này, thời điểm xác định thuế GTGT đối với hoạt động xây dựng, lắp đặt là thời điểm nghiệm thu, bàn giao công trình, hạng mục công trình, khối lượng xây dựng, lắp đặt hoàn thành, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa.
Ví dụ thực tế: Hợp đồng xây dựng trọn gói ký năm 2021, nghiệm thu và xuất hóa đơn năm 2023
Công ty A (nhà thầu) ký hợp đồng xây dựng trọn gói với Công ty B (chủ đầu tư) vào tháng 12/2021 với giá trị hợp đồng là 11 tỷ đồng (đã bao gồm 10% VAT). Công trình được thi công và hoàn thành, nghiệm thu bàn giao vào tháng 5/2023.
Tại thời điểm tháng 5/2023, chính sách giảm thuế GTGT theo Nghị định 15/2022/NĐ-CP vẫn còn hiệu lực. Do đó, dù hợp đồng ký năm 2021 với thuế suất 10%, Công ty A vẫn phải xuất hóa đơn cho Công ty B với thuế suất 8%.
Vạch trần 4 vướng mắc “kinh điển” khi áp dụng giảm thuế GTGT cho hợp đồng trọn gói
Thực tế cho thấy, việc áp dụng quy định này không hề đơn giản, gây ra nhiều tranh cãi giữa các bên. Tại Hoàng Nam, chúng tôi đã tổng hợp 4 vướng mắc phổ biến nhất mà các doanh nghiệp thường gặp.
Vướng mắc 1: Hợp đồng ký trước thời điểm giảm thuế – xử lý ra sao?
Đây là tình huống phổ biến nhất. Nhiều chủ đầu tư cho rằng giá trị hợp đồng trọn gói là cố định và không thay đổi, bao gồm cả phần thuế GTGT đã thỏa thuận là 10%. Họ yêu cầu nhà thầu vẫn phải xuất hóa đơn 10% hoặc nếu xuất 8% thì phải giảm giá trị thanh toán tương ứng 2%.
Tuy nhiên, cách hiểu này không đúng. Nhà thầu có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật về thuế tại thời điểm xuất hóa đơn. Việc xuất hóa đơn 10% trong giai đoạn được giảm thuế là sai quy định và có thể bị xử phạt.
Vướng mắc 2: Ai là người hưởng lợi? Cuộc “đấu trí” giữa chủ đầu tư và nhà thầu
Khi thuế suất giảm, giá trị thanh toán sau thuế sẽ giảm theo. Câu hỏi đặt ra là phần chênh lệch 2% này sẽ thuộc về ai?
- Phía chủ đầu tư: Lập luận rằng giá trọn gói đã bao gồm thuế, nay thuế giảm thì tổng số tiền họ phải trả cũng phải giảm.
- Phía nhà thầu: Cho rằng giá trị trước thuế của hợp đồng là không đổi, việc giảm thuế là chính sách của nhà nước, họ chỉ là người thực hiện thu và nộp hộ.
Vấn đề này phụ thuộc vào thỏa thuận trong hợp đồng. Nếu hợp đồng ghi “giá trị đã bao gồm thuế GTGT” mà không có điều khoản nào về việc điều chỉnh khi chính sách thuế thay đổi, tranh chấp rất dễ xảy ra.
Vướng mắc 3: Có bắt buộc phải lập phụ lục điều chỉnh giá trị hợp đồng không?
Không có quy định nào bắt buộc các bên phải lập phụ lục hợp đồng để điều chỉnh lại giá trị hợp đồng khi chính sách thuế thay đổi. Tuy nhiên, để tránh tranh chấp, việc lập một phụ lục ghi nhận lại giá trị hợp đồng mới (sau khi áp dụng thuế suất 8%) là một giải pháp được khuyến khích. Phụ lục này sẽ là cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc thanh quyết toán sau này.
Vướng mắc 4: Nhầm lẫn giữa giảm trừ giá trị hợp đồng và giảm thuế suất GTGT
Một số kế toán nhầm lẫn việc giảm thuế suất với việc giảm trừ trực tiếp vào giá trị hợp đồng. Cần hiểu rõ, đây là việc áp dụng một mức thuế suất mới (8% thay vì 10%) trên giá tính thuế (giá trị công việc chưa bao gồm VAT), chứ không phải là lấy tổng giá trị hợp đồng cũ rồi trừ đi 2%.
Giải pháp toàn diện và hướng dẫn kê khai thuế GTGT cho hợp đồng trọn gói
Để áp dụng đúng và tránh rủi ro, doanh nghiệp cần thực hiện một quy trình chặt chẽ. Kinh nghiệm hỗ trợ nhiều khách hàng của chúng tôi tại Hoàng Nam cho thấy 4 bước sau là vô cùng cần thiết:
Bước 1: Rà soát phạm vi công việc và đối chiếu với danh mục không được giảm thuế
Đầu tiên, cần xác định xem các hàng hóa, dịch vụ trong hợp đồng có thuộc đối tượng được giảm thuế hay không. Cần kiểm tra kỹ các Phụ lục I, II, III ban hành kèm theo các Nghị định (ví dụ Nghị định 94/2023/NĐ-CP) để đảm bảo công việc xây lắp không rơi vào nhóm bị loại trừ. Nếu hợp đồng bao gồm cả các hạng mục được giảm và không được giảm thuế, cần phải tách riêng để xuất hóa đơn với các mức thuế suất khác nhau.
Bước 2: Thống nhất phương án xử lý và lập phụ lục hợp đồng (nếu cần)
Doanh nghiệp nên chủ động trao đổi với đối tác (chủ đầu tư hoặc nhà thầu) để thống nhất về cách xử lý phần chênh lệch 2% thuế. Cách làm minh bạch nhất là lập phụ lục hợp đồng, trong đó ghi rõ:
- Giá trị hợp đồng trước thuế không thay đổi.
- Thuế suất GTGT mới áp dụng là 8%.
- Tổng giá trị thanh toán mới = (Giá trị trước thuế) + (Giá trị trước thuế * 8%).
Bước 3: Hướng dẫn xuất hóa đơn GTGT với thuế suất 8% đúng chuẩn
Khi xuất hóa đơn, cần ghi rõ:
- Tại cột “Thuế suất”, ghi “8%”.
- Tiền thuế GTGT = (Giá trị trước thuế) x 8%.
- Tổng cộng tiền thanh toán = (Giá trị trước thuế) + (Tiền thuế GTGT).
- Trên hóa đơn nên có dòng ghi chú: “Hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế GTGT theo Nghị định số …/202../NĐ-CP”.
Bước 4: Cách kê khai trên tờ khai thuế GTGT để đảm bảo khấu trừ, hoàn thuế hợp lệ
Trên tờ khai thuế GTGT (mẫu 01/GTGT), doanh thu và thuế GTGT của các hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế suất xuống 8% sẽ được kê khai vào chỉ tiêu dành cho hàng hóa, dịch vụ chịu thuế suất 8%. Việc kê khai đúng giúp đảm bảo quyền lợi về khấu trừ và hoàn thuế GTGT cho cả bên bán và bên mua.
Phân biệt rõ ràng: Giảm thuế GTGT và các điều chỉnh khác trong hợp đồng trọn gói
Để tránh nhầm lẫn, cần phân biệt rõ việc giảm thuế GTGT với các loại điều chỉnh khác trong hợp đồng trọn gói.
Hợp đồng trọn gói có được điều chỉnh giảm khối lượng không?
Về nguyên tắc, hợp đồng trọn gói là hợp đồng có giá cố định và không thay đổi. Nhà thầu phải hoàn thành toàn bộ công việc theo thiết kế. Việc thanh toán dựa trên giá trị hợp đồng đã ký, không dựa trên khối lượng thực tế hoàn thành chi tiết. Do đó, hợp đồng trọn gói không được điều chỉnh giảm khối lượng, trừ trường hợp có sự thay đổi về phạm vi công việc so với thiết kế ban đầu và được các bên thỏa thuận bằng phụ lục.
Hợp đồng trọn gói có được điều chỉnh đơn giá khi có biến động lớn không?
Tương tự như khối lượng, đơn giá trong hợp đồng trọn gói cũng là cố định. Nhà thầu đã phải tính toán và dự phòng mọi yếu tố biến động về giá cả khi đưa ra giá dự thầu. Việc điều chỉnh đơn giá chỉ xảy ra trong các trường hợp bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh…) theo quy định của pháp luật.
Giá trị hợp đồng trọn gói có bao gồm thuế GTGT không và ảnh hưởng thế nào?
Thông thường, giá trị hợp đồng trọn gói được thỏa thuận là giá đã bao gồm thuế GTGT. Điều này có nghĩa là tổng số tiền chủ đầu tư phải thanh toán cho nhà thầu khi hoàn thành nghĩa vụ đúng bằng giá trị ghi trong hợp đồng. Chính vì điều khoản này mà việc thay đổi chính sách thuế GTGT gây ra nhiều tranh cãi về việc ai là người được hưởng lợi từ phần chênh lệch 2%.
Tóm lại, hợp đồng trọn gói có được giảm thuế GTGT là một thực tế pháp lý. Chìa khóa để tránh tranh chấp là sự minh bạch, thỏa thuận rõ ràng giữa các bên ngay từ đầu và thể hiện chính xác trên hóa đơn, chứng từ. Hiểu đúng bản chất của hợp đồng trọn gói và các quy định thuế GTGT mới nhất sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và phòng ngừa rủi ro pháp lý hiệu quả.
